Eylül FOMC toplantısına dair olarak ana merak edilen konu faizlerin 100 baz puan mı, 75 baz puan mı artırılacağı. Bu en çok merak edilen konu olmakla beraber, asıl meselenin Fed’in olağanın üzerinde sıkı olan koşulları, yani nötr faiz oranı üzerindeki seviyeleri ne kadar daha adapte etmeye devam edeceği olacaktır. Küresel ekonomideki riskler ve para politikasının uzun süreye yayılabilecek ekonomiyi kısıtlayıcı etkileri, Fed’in aşırıya kaçmasına dair endişeleri ön plana çıkarmakla beraber, enflasyon varsayımlarına dair son FOMC’den beri olan gelişmeler “yapısal” hale gelme endişesinin baskın geleceğini gösteriyor. Baz beklenti, Fed’in faizleri 75 baz puan artırarak yüzde 3-3,25 aralığına çıkarması yönündedir.
Haziran FOMC toplantısında yayınlanan Ekonomik Öngörüler Özeti’nden (SEP) sonra birçok değişim meydana geldi. Benzin fiyatları düşmesine rağmen enflasyon halen çok yüksek ve çekirdek enflasyondaki artışın devam ediyor olması, asıl yapışkanlık sorunuyla ABD’nin uğraştığını gözler önüne seriyor. Avrupa’nın enflasyonu enerjiyle açıklanırken, Japonya da enflasyon alışkanlığı yerleştirmeye çalışırken, ABD’nin katılaşan talep enflasyonuyla yüzleşmesi, artı olarak sıkı işgücü piyasası koşullarında ücretlerin ve fiyatların birbirini beslediğine dair daha çok işaretin görülmesi, kısıtlayıcı faiz oranlarının daha uzun süre adapte edilmesine yol açabilir. Güncellenen SEP, FOMC’nin enflasyonu dizginleme çabalarının istihdam başta olmak üzere büyüme ile alakalı göstergelere vereceği zararı gösteren bazı işaretler içerebilir.
Birinci alt teknik ayrıntı, Fed’in gelecek yıl ulaşacağı düşünülen maksimum faiz oranı hakkında olacaktır. Son FOMC toplantısından bu yana güçlü ücret artışı, ücretler kanalıyla geçişkenliğe konu olan kısa vadeli enflasyon beklentileri, henüz soğumayan sıkı bir işgücü piyasası, daha geniş tabanlı fiyat artışları gibi gelişmeler gördük. Bütün bu alt ayrıntılar enflasyonun sorunsallığını ortaya koyuyor, dolayısıyla Fed’in Haziran’da çizdiği yoldan daha fazlasını ortaya dökmesi gerekebilir. Nokta grafiği, 2023'te muhtemelen yüzde 4-4,5 aralığına kadar (Haziran SEP'indeki yüzde 3,8'e kıyasla) daha yüksek bir terminal oranı (mevcut piyasa fiyatlandırması yüzde 4,4 işaret ediyor) gösterecektir. Böyle bir ayarlama yapılırsa, 2024 için de yüzde 4’e yakın (önceki yüzde 3,4'e kıyasla) daha yüksek bir yörünge öngörülebilir.
İkinci alt teknik ayrıntı nötr faiz oranıyla alakalı olacaktır. Fed bu toplantıda ilk defa 2025 için olan ekonomik öngörülerini yayınlayacaktır. Haziran FOMC’sinde “uzun vade” olarak geçen 2024 sonrasına dair fonlama oranı beklentisi yüzde 2,5 (bütün ekonomik göstergelerin dengede olduğunu varsayıldığı). Dolayısıyla Fed, bu oranların üzerinde olağandan daha sıkı finansal koşulları adapte etmiş oluyor. 2023’te yüzde 4 üzerini, 2024’te yüzde 4’e yakın seviyeleri gören faizlerin 2025’te çok hızlı şekilde art arda düşürülmesi muhtemelen olmayacağından dolayı bu dönemin noktalarının da yüzde 3 üzeri bandı işaret etmesi beklenecektir. Politika yapıcılar nötr oranı uzun dönem için yüzde 2,5 olarak görmeye devam edeceklerse, bu kısıtlayıcı oranların 2025’i içine alan dönem için de geçerli olacağını gösteriyor. Yani Fed faizleri düşürse bile sıkı para politikası uygulamaya devam edebilir.
Enflasyon projeksiyonları açısından, 2022 için manşet ve çekirdek PCE için küçük yukarı revizyonlar, 2023 ve 2024'te daha büyük yukarı revizyonlar olabilir. Çekirdek PCE enflasyonu görünümü muhtemelen 2023'te yüzde 3'ün üzerine ve 2024'te buna yakın olacak. Fed'in enflasyonun 2025'te yüzde 2 hedefine dönmesini bekleriz. Kısıtlayıcı para politikası uygulanacaksa, işsizlik oranlarının da yukarı revize edilmesi beklenecektir. Bu oranlar tahmin ufku boyunca 2022 için yüzde 3,7, 2023 için yüzde 3,9 ve 2024 için yüzde 4,1 öngörülmüştü. Son Fed araştırmasının enflasyonist olmayan işsizlik oranını yüzde 5-6 olarak tahmin ettiği göz önüne alındığında, uzun vadeli işsizlikte yüzde 4'ün üzerinde bir yukarı revizyon, hatta potansiyel olarak yüzde 4,5'e kadar olabilir. FOMC, uzun vadeli işsizlik tahminlerini revize ederse, muhtemelen potansiyel GSYİH büyümesini de revize edecektir.
ABD uzun vadeli işsizlik oranı tahminleri. Kaynak: Federal Reserve Bank of San Francisco (Bok, Petrosky-Nadeau, 2022)
Powell’ın konuşmasında dikkat edeceğimiz ana olgu ve Fed’in de politika ilerletmesinde dikkat etmesi gereken şu: Komitenin oranları daha uzun süre daha yüksek tutma kararlılığı ve enflasyonu düşürmenin ekonomi açısından acı reçete etkisi. Powell son konuşmalarından birinde bu konuya referans vermişti. Muhtemelen, ileride teorik olarak aslında zaten yapacak olsa da, faiz artırımlarının hızını ileride düşürmek gibi bir referansı değişen ve beklenenden kötü olan koşullardan dolayı vermeyecektir. Bunun yerine Kasım FOMC için her seçeneğin masada olduğuna dair bir mesaj göndermeyi tercih edebilir.
Özetle, yeni ekonomik tahminlerin kapsayıcı teması şöyle olacak: Enflasyonun kontrol altına alınmasından önce daha fazla faiz artırımı ve daha uzun bir kısıtlayıcı oran dönemi gerekeceğinden, daha yüksek işsizliğe de hazır olalım. Bunun olması gerçekten gerekiyor mu, ya da pas geçilen 2021’den sonra 2022 senesinde de başka yönlü bir politika hatası mı yapılıyor, bunu zaman gösterecek. Küresel görünüm zayıflarken ve konut sektörü gücünü kaybederken, daha yüksek faiz oranlarının mevcut görünüme elbette daha fazla zarar vermesi, bu politikanın en önemli yan etkisi olacak. Yani sektörel krizler derinleşirse, Fed’in de faizleri daha hızlı artırmak konusundaki kararlılığı ciddi bir teste tabi tutulacaktır.
Kaynak: Tera Yatırım-Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı