9716,77%-0,05
32,47% -0,20
34,91% 0,27
2435,49% 0,53
3991,84% -0,04
Fed Başkanı Jerome Powell, ABD'de salgın öncesi eğilime göre işgücüne katılımdaki eksikliğin çoğunlukla fazla emekliliklerden kaynaklandığını ve bunun yakın zamanda tersine dönmesinin beklenemeyeceğini söyledi.
“Katılım açığının bir kısmı, Covid-19'a yakalandıkları veya önceki COVID enfeksiyonlarından kalıcı semptomlar yaşamaya devam ettikleri için hala işgücü dışında kalan işçileri yansıtıyor. Ancak Fed ekonomistleri tarafından yapılan son araştırmalar, katılım açığının artık çoğunlukla aşırı emekliliklerden, yani yalnızca nüfusun yaşlanmasından beklenebilecek olandan fazla emekliliklerden kaynaklandığını gösteriyor. Bu fazla emeklilikler artık işgücündeki 3 1/2 milyon açığın 2 milyondan fazlasını oluşturabilir. Şu ana kadarki veriler, emeklilerin işgücüne geri dönmesi nedeniyle fazla emekliliklerin gevşemesinin muhtemel olduğunu göstermiyor. Yaşlı işçiler hâlâ daha yüksek oranlarda emekli oluyor ve emekliler, fazla emeklilerin toplam sayısını anlamlı bir şekilde azaltmak için yeterli sayıda işgücüne geri dönüyor gibi görünmüyor.
Powell, pandemi sırasında daha düşük net göç ve ölümlerdeki artışın birleşiminin muhtemelen birlikte yaklaşık 1,5 milyon kayıp işçiden sorumlu olduğunu da söyledi. İşgücüne katılım Ekim ayında %62,2 oldu ve Şubat 2020'deki %63,4'lük oranın tam bir puan altında kaldı. Ekonomistler, Çalışma Bakanlığı'nın Cuma günü açıklayacağı Kasım ayı verilerinin %62,3’e artış göstermesini bekliyor.
İşgücüne Katılım Eksikliği Devam Ediyor… Katılım oranı hala pandemi öncesi seviyelerin oldukça altında… Kaynak: US Department of Labor, Bloomberg
Powell açıklamalarından öne çıkanlara bakacak olursak;
Powell konuşmasında, Fed'in yakın vadede ücret ve fiyat baskılarını yumuşatmak için işgücü arzındaki artışa güvenemeyeceğini ve bunun yerine ekonomiyi yavaşlatmak ve işgücü talebini aşağı çekmek için oranları artırmaya devam etmesi gerektiğini vurguladı.
Şimdiye kadar alınan Ekim ayı enflasyon verileri aşağı yönde hoş bir sürpriz gösterirken, bunlar önceki iki aydaki yukarı yönlü sürprizlerin ardından gelen tek bir aylık verilerdir. Şekil 1'de açıkça görüldüğü gibi, verilerdeki düşüş aylarını genellikle yenilenen artışlar izledi.
Bana öyle geliyor ki, oranların nihai seviyesinin Eylül toplantısı ve Ekonomik Projeksiyonların Özeti sırasında düşünülenden biraz daha yüksek olması gerekecek.
Yeni kira enflasyonu düşmeye devam ettiği sürece, konut hizmetleri enflasyonunun önümüzdeki yıl düşmeye başlamasını bekliyoruz.
Enflasyonu düşürmeye yetecek kısıtlama düzeyine yaklaşırken, faiz artış hızımızı yavaşlatmakta fayda var. Faiz artış hızını yumuşatma zamanı, Aralık toplantısından hemen sonra gelebilir.
· İş bitene kadar rotada kalacağız.
Şekil 1: Toplam ve çekirdek PCE enflasyonu… Ekim ayı verileri, tüketici fiyat endeksi ve üretici fiyat endeksinden elde edilen Ekim verilerinin tahminidir. PCE kişisel tüketim harcamalarıdır… Kaynak: Bureau of Economic Analysis, Bureau of Labor Statistics, Federal Reserve
Powell’a göre, enflasyonun gerçekten düştüğü konusunda rahatlık sağlamak için önemli ölçüde daha fazla kanıt gerekecek. Herhangi bir standarda göre, enflasyon hala çok yüksek. Gıda ve enerji fiyatları hanehalkı bütçeleri için çok önemlidir. Ancak çekirdek enflasyon genellikle genel enflasyonun nereye gittiğine dair daha doğru bir gösterge verir. Enflasyonun önündeki yol oldukça belirsiz. Buna göre, faiz oranlarını enflasyonu %2'ye döndürmek için yeterince kısıtlayıcı bir seviyeye yükseltilmesi gerekiyor. Burada da hangi oranın yeterli olacağına dair ciddi bir belirsizlik var. Bu da devam eden artışlar demek olacaktır.
Toplam talepteki büyümeyi yavaşlatmak için Fed politika duruşunu sıkılaştırıyor. Talep büyümesinin yavaşlaması, arzın talebi yakalamasına ve zaman içinde istikrarlı fiyatlar sağlayacak dengeyi yeniden sağlamasına izin verecek. Bu dengeyi geri yüklemek için ise, muhtemelen sürekli bir trendin altında büyüme dönemi gerekecektir. Geçen yıl, ekonominin devam eden yeniden açılması, reel gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) büyümesini çok güçlü bir şekilde %5,7'ye yükseltti. Bu yıl, GSYİH ilk üç çeyrek boyunca kabaca sabit kaldı ve göstergeler bu çeyrekte ılımlı bir büyümeye işaret ediyor, bu da yılı genel olarak çok ılımlı bir büyüme ile geçirileceğini gösteriyor. Yeniden açılmanın ve pandemik mali desteğin azalan etkileri, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşının küresel sonuçları ve finansal koşulları sıkılaştıran ve özellikle faize duyarlı sektörlerde ekonomik aktiviteyi etkileyen politika eylemleri dahil olmak üzere çeşitli faktörler bu yavaşlayan büyümeye katkıda bulundu. Talep büyümesinin yavaşladığını söyleyebiliriz ve bu büyümenin daha yavaş bir tempoda devam etmesi gerektiği düşünülüyor.
Powell’a göre geçen yıl uygulanan daha sıkı politikaya ve daha yavaş büyümeye rağmen, enflasyonu yavaşlatma konusunda net bir ilerleme görülmedi. Enflasyonu aşağı çekmek için ne gerektiğini değerlendirmek için çekirdek enflasyonu üç bileşen kategorisine ayırıyorlar: temel mal enflasyonu, konut hizmetleri enflasyonu ve konut dışındaki temel hizmetler enflasyonu.
Şekil 2: Çekirdek PCE enflasyonunun bileşenleri… Tüketici fiyat endeksi ve üretici fiyat endeksinden alınan Ekim ayı verilerine dayanan Ekim verisi tahminleri… Source: Bureau of Economic Analysis, Bureau of Labor Statistics, Federal Reserve
Fed yetkilileri, enflasyonu kırk yılın en yüksek seviyelerinden aşağı çekmek amacıyla bu yıl faiz oranlarını hızla yükseltiyor. Vadeli işlem sözleşmelerine göre, merkez bankasının referans federal fon oranı şu anda %4'ün hemen altında ve yatırımcılar genel olarak önümüzdeki yıl %5 civarında zirve yapmasını bekliyor. Powell, varsayımların üzerine yeni bir görüş eklemedi. Bu bakımdan ele alınan göstergeler arasında Cuma günkü istihdam verileri kritik önemde olacaktır. Enflasyonun tek bir döneme ait yumuşak verilerine bakılarak faiz kararı verilemeyeceği vurgusu önemli. Fed faiz artışlarında frene biraz dokunuyor, ancak faizlerin bugün olandan daha yüksek olacağını da biliyoruz
Kaynak: Tera Yatırım. Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı
