Bir malvarlığına elbirliğiyle mülkiyet veya paylı mülkiyet esaslarına göre malik olan kişilerin, o mal üzerinde tek başına malik olma haline nazaran çok daha sınırlı yetkileri vardır. Örneğin miras yoluyla kendisine bir mal üzerinde belirli bir hisse kalmış olan kişi, söz konusu malı diğer mirasçıların onayı olmadan satamayacaktır.
Bu şekilde elbirliği mülkiyeti(iştirak halinde mülkiyet) veya paylı mülkiyet(iştirak) hallerinin sona erdirilmesi için ortakların tamamının irade birliği içerisinde olmaması halinde her bir paydaşın ortaklığın giderilmesi için aktif olarak faaliyete geçme ve mahkemeden ortaklığın giderilmesini isteme hakkı söz konusu olabilecektir.
Bu noktada devreye giren ortaklığın giderilmesi davası ile birlikte, paydaşlar tarafından ortaklık mallarının aynen taksim(aynen paylaşım) veya satış suretiyle taksim(satış yoluyla paylaşım) talep edilebilmektedir.
Ortaklığın giderilmesi davasını inceleyen hakim tarafından öncelikle paylaşımın aynen taksim suretiyle yapılıp yapılamayacağı tespit edilir. Bunun tespiti için de önemli bazı kıstaslar söz konusu olmaktadır. Bu nedenle ortaklığın giderilmesi davasında mutlaka alanında uzman bir Ankara avukat ile anlaşılmasını tavsiye etmekteyiz. Örneğin belediye tarafından belirlenen sınırlamalar dikkate alınmalı, bölünemez büyüklükteki tarım arazi büyüklüğünün altına düşecek oranda bölüşme sağlanmamalıdır. Ayrıca sağ kalan eşin de Türk Medeni Kanunumuzun 240. Maddesine göre aile konutunun kendisine bırakılmasını isteme hakkı vardır, bunun için sağ kalan eş katılma alacağının mahsup edilmesiyle birlikte bakiye tutarı diğer mirasçılara hakları oranında ödemesi gerekmektedir. Bunun yanında, ehil mirasçı denilen bir hukuki müessese de söz konusudur; buna göre tarımsal arazilerin farklı bir statüsü vardır.
6537 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda değişiklik yapılmış ve bu kanuna tarımsal arazilere özel bir düzenleme getirilmiştir. Buna göre ehil mirasçının, taşınmazın tek başına kendisine satılmasını isteme hakkı söz konusudur.
Ehil mirasçı, genel itibariyle tarım ile uğraşan mirasçıdır diyebiliriz ancak bundan çok daha kapsamlı bir takım şartların sağlanması aranmaktadır. Mirasçılar arasında ehil mirasçı yoksa, en yüksek bedeli veren mirasçıya satış yapılması gerekir. Bu nedenle tarımsal araziler üzerinde ortaklığı bulunan mirasçıların mutlaka hukuki danışmanlık almaları gerekmektedir.
