ABD’de tüketici fiyat endeksi bir önceki yıla göre %7,7 artarak yıl başından bu yana en küçük yıllık artışı kaydetti ve Eylül'deki %8,2'den düştü. Gıda ve enerjiyi hariç tutan ve enflasyonun daha iyi bir temel göstergesi olarak kabul edilen çekirdek fiyatlar, önceki ay 40 yılın en yüksek seviyesinden gerileyerek %6,3 yükseldi. Çekirdek tüketici fiyat endeksi önceki aya göre %0.3 artarken, genel TÜFE %0.4 arttı. Hem artışlar hem de aylık artışlar medyan ekonomist tahminlerinin (beklenti: manşet %0,6 ve çekirdek %0,5) altında kaldı. Böylece ABD enflasyonu Ekim ayında tahminlerden daha fazla soğudu ve on yıllardır görülen en hızlı fiyat artışlarının geri çekildiğine dair umut verdi. Bu da Fed yetkililerine dik faiz artışlarını yavaşlatmaları için alan verdi.
Alt kalemlere bakacak olursak; Tıbbi bakım hizmetleri ve kullanılmış araçlar için fiyat göstergelerindeki düşüşler çekirdek göstergeyi sınırladı. Daha yüksek barınak maliyetleri, genel TÜFE'deki artışın yarısından fazlasına katkıda bulundu. En büyük hizmet bileşeni olan ve genel TÜFE endeksinin yaklaşık üçte birini oluşturan barınma maliyetleri, geçen ay %0,8 artarak 1990'dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Kira endeksi ay boyunca %0,7 arttı ve mal sahiplerinin eşdeğer kira endeksi (OER) %0,6 arttı. Özel sektör verileri, ülke genelinde çeşitli şehirlerde kiralarda bir istikrara hatta düşüşe işaret etse de, gerçek zamanlı değişiklikler ile bunların Çalışma Bakanlığı verilerine yansıtıldığı zaman arasında bir gecikme var.
Yiyecek, enerji ve barınağı dışarıda bırakan dar kapsamlı TÜFE, Mayıs 2020'den bu yana en zayıf okuma olarak %0,1 düştü. Gıda maliyetleri yavaşladı, Eylül ayındaki %0,8'lik artışın ardından Ekim ayında %0,6 arttı. Giyim endeksi, bir önceki aya göre %0,7 düştü. Ekim ayında yeni araçlar endeksi %0,4, kişisel bakım endeksi %0,5 arttı. Kullanılmış araba fiyatları ise çöken talep ile %2,4 düştü. Benzin fiyatları %4 arttı. Uçak biletleri endeksi, Eylül ayındaki %0,8'lik artışın ardından Ekim ayında %1,1 düştü. Burada elbette petrol fiyatlarındaki durumun maliyet etkisi önemli, dolayısıyla çok değişken olabilen bir kalemdir. Sağlık sigortası maliyetleri de %4'lük rekor bir düşüşle 1971'den bu yana genel tıbbi bakım hizmetlerinde en keskin düşüşe yol açtı.
12 aylık yüzde değişim, Tüketici Fiyat Endeksi, seçili kategoriler, Ekim 2022, mevsimsellikten arındırılmamış… Kaynak: U.S. Bureau of Labor Statistics
Enflasyon güzel bir mevsimselliğe ve baz etkisine girecektir. Burada azalan talebin elbette önemi ekstra olacak, özellikle şu anda enflasyon yapısının yarısından fazlasını içeren hizmet enflasyonunun geriye gelmesi açısından. Ancak hala Kasım indirimleri ve Noel dönemi perakende satışları bir dalgalanmaya sebep olabilir. Mal enflasyonu konusunda daha rahat bir aşamadayız bir süredir. Bu durum elbette dışsal maliyetlere dayalı ve özellikle enerji yoğun hammadde kullanılan mallar açısından iyi, ancak politika kontrol alanı içerisinde bir dezenflasyon değil. Fed’in politikalarının işe yaradığını da mal değil, hizmet enflasyonundaki kalıcı gerileme veya ivme kaybı ile göreceğiz. Hala gidilecek yol var.
Yüksek enflasyon hane halkı ve daha geniş ekonomik gruplar üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor. Yüksek fiyatlar, ücret artışlarını yiyip bitirdi ve birçoğunun kemerlerini sıkmasına ya da harcamalarını sürdürmek için tasarruf ve kredi kartlarına bel bağlamasına neden oldu. Enflasyon ve ekonominin daha geniş performansı Salı günkü ara seçimlerde de rol oynadı, ancak çıkış anketleri sosyal sorunların seçim öncesi anketlerin önerdiğinden daha büyük bir faktör olduğunu kanıtladı. Perşembe itibariyle sonuçlar kesin değil, ancak Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi'nde dar bir çoğunluk elde edecekleri ortaya çıktı.
Fed açısından bakacak olursak; Çekirdek fiyatlardaki yavaşlama sevindirici haber olsa da, enflasyon Fed için rahatlık sağlama alanından hala uzak. FOMC’de Powell, faiz oranlarının büyük olasılıkla politika yapıcıların daha önce öngördüğünden daha yüksek bir seviyeye çıkacağını belirtmişti. Swap traderları, Aralık ayında 75 baz puan yerine yarım puanlık bir Fed artışı fiyatlandırmaya yaklaştı ve gelecek yıl en yüksek oranın geleceğini gördükleri yer de (terminal oran) yeniden %5'in altına düştü. Fed’in %4,5-5 bandında mı, yoksa üzerinde mi faiz artışlarını durduracağı konusunda ise, dinamik verilere bakıldığı için hala belirsizlik var. Neticede Fed faizleri halen enflasyonu tam olarak yenecek seviyede değil ve %2 hedefine ulaşma belirtileri halen uzak bir seviyede.
Enflasyon, küresel olarak ekonomileri etkiliyor, dünyanın en agresif ve senkronize para politikasını son 40 yılda sıkılaştırmaya teşvik ediyor ve küresel bir stagflasyon riskini artırıyor. Fed yetkilileri, Aralık ortasındaki iki günlük politika toplantısının bitiminden önce hem başka bir TÜFE raporuna hem de istihdam raporuna sahip olacaklar. Fed, 1980'lerden bu yana en agresif sıkılaştırma kampanyasını başlatırken, işgücü piyasası ve tüketici talebi, büyük ölçüde birçok yapışkan kalemin dirençli olmasını sağladı. Ancak mesela konut piyasası, yükselen ipotek oranları nedeniyle hızla kötüleşti. Fed'in enflasyon hedefine geri dönüş yolunun hem durgunluk hem de işsizlik oranında bir artış içermesini beklense de, tüketici fiyatlarındaki artışın önümüzdeki yıl daha da ılımlı olması bekleniyor.
Kaynak: Tera Yatırım-Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı
